Exile and migration are once more central issues in the contemporary European predicament. This short article intends to discuss these questions elaborating on the ideas of two Spanish authors, a novelist, Max Aub, and a philosopher, María Zambrano, both marked by the tragic events of civil war and forced expatriation. Exile and migration in their existential perspective are meant as a prologue to the vindication of citizenship.

The central aim of this article is to analyse the manner in which the legal structure of EU citizenship subjectifies Union citizens. I begin by explicating Alexander Somek’s account of individualism as a concept which captures EU citizenship and propose to update his analysis by coining the notion of mobile individualism. By looking at a range of CJEU’s case law on EU citizenship through the lens of the purely internal rule and the transnational character of EU citizenship, I suggest that movement sits at the core of EU citizenship. In order to adequately capture this unique structure of citizenship, we need a concept of individualism which takes movement rather than depoliticisation as its central object of analysis. I propose that the notion of mobile individualism can best capture the subjectivity of a model EU citizen, a citizen who is a-political due to being mobile.

This paper uses Stoic theory of language to gain more insight into Roman lawyer Proculus’s legal opinions on the meaning and understanding of ambiguous testaments, wills and dowries. After summarizing Stoic theory of language, the paper discusses its reception in Roman jurisprudence and situates Proculus in a Stoic legal/philosophical context. The meat of the article lies in the re-examination of Proculus’s legal opinions on ambiguities in light of Stoic theory of language, through: (1) the analysis of a case demonstrating that Proculus’s embeddedness in Stoic doctrine went beyond his technical competence in propositional syllogisms, going into the territory of Stoic physical materialism and, (2) the investigation of four cases that reveal how his approach to problems of ambiguity in unilateral legal acts converges with the Stoic conception of the parallelism between speech and thought.

Een bekend kenmerk van Scholtens beschouwingswijze was zijn dialectiek.
Langemeijer heeft de aard ervan scherp geduid, maar erkend in het duister te tasten over haar oorsprong en bronnen. Hegel en Barth komen niet in aanmerking. Ik wijs op de betekenis die de theoloog P.D. Chantepie de la Saussaye (1848-1920) gehad kan hebben voor de ontwikkeling van Scholtens denken, zowel inhoudelijk als qua dialectiek. Sommige contemporaine auteurs lijken Scholten schatplichtig te achten aan Kierkegaard; ik acht dat te speculatief. Moderne digitale technologie opent potentieel grote mogelijkheden voor de toepassing van computers en artificiële intelligentie (AI) in de rechtspleging. Scholtens dialectiek stelt ons voor fundamentele rechtsfilosofische vragen ten aanzien van de mogelijkheid en wenselijkheid van ‘rechtspraak door computers’.

Hoewel de rechtspositie van slachtoffers de afgelopen decennia verstevigd lijkt, blijft de relatie tussen slachtoffer en strafrecht ongemakkelijk. Rechtswetenschappers tonen zich bezorgd dat de toenemende aandacht voor de belangen van slachtoffers uitmondt in ‘geïnstitutionaliseerde wreedheid.’ Deze zorg wordt echter gevoed door een verkeerd begrip van slachtofferschap en heeft slecht begrepen wat het slachtoffer nu eigenlijk van het recht verlangt. Deze bijdrage probeert de vraag van het slachtoffer aan het recht tot begrip te brengen. Wij zullen de onrechtservaring van het slachtoffer conceptualiseren als een ontologisch alleen en verlaten zijn van het slachtoffer. Het aanknopingspunt om de relatie tussen slachtoffer en recht opnieuw te denken zoeken wij in deze verlatenheid. De kern van het betoog is dat het slachtoffer (mede) in het recht beschutting zoekt tegen deze verlatenheid, maar ook altijd onvermijdelijk tegen de grenzen van het recht aanloopt. Van een rechtssysteem dat zich volledig uitlevert aan de noden van slachtoffers kan dan ook geen sprake zijn. Integendeel, het recht moet zijn belang voor slachtoffers deels zien in de onderkenning van zijn eigen beperkingen om onrecht te keren, in plaats van de onrechtservaring van het slachtoffer weg te moffelen, te koloniseren of ridiculiseren.

In deze bijdrage staat de activiteit van bewijzen in strafzaken centraal. Betoogd wordt dat de vigerende rationalistische opvatting van strafrechtelijk bewijzen eraan voorbij gaat dat het bewijzen zich allereerst voltrekt op een vóór-reflectief niveau. Het primaire blikveld van de mens is namelijk niet het objectiverende kennen, zoals in de rationele bewijstheorieën wordt voorondersteld, maar de praktische relatie tot de wereld. In dit kader wordt eerst de filosofische achtergrond van de rationalistische bewijsopvatting in kaart gebracht, in het bijzonder de invloed van Aristoteles en Descartes. Vervolgens worden de daaruit voortkomende bevindingen aan de hand van ideeën en inzichten die zijn ontleend aan de existentiële fenomenologie kritisch gewaardeerd. Dit leidt tot de uiteenzetting van een hermeneutische opvatting van strafrechtelijk bewijzen.

In dit artikel wordt langs wijsgerige weg de verhouding tussen tijd, identiteit en het verlenen van (sterkere) verblijfsaanspraken aan migranten onderzocht en verhelderd door een nieuwe betekenis van de term worteling voor te stellen. Want wat is worteling nu eigenlijk? Het is de relatie tussen menselijke tijd, worteling en het migratierecht die in dit artikel filosofisch wordt uitgediept. Dit om te verklaren waarom we in het migratierecht vreemdelingen in het algemeen na verloop van tijd sterkere aanspraken verlenen. In dit artikel wordt betoogd dat het verblijf van vreemdelingen op het grondgebied ervoor zorgt dat hun leven aldaar na verloop van tijd een vanzelfsprekend onderdeel uitmaakt van hun identiteit, en van het leven van anderen. Het is dit vanzelfsprekend worden van mensen door de tijd dat de grond is voor het bestaan van formele tijdscriteria voor insluiting in het migratierecht.